1. Yeni Coronavirus (2019-nCoV) nedir?

Yeni Coronavirüs (2019-nCoV), ilk olarak tarih Çin’in Vuhan Eyaleti’nde tespit edilen, solunum yolu hastalığı salgını nedeni olarak tanımlanan bir virüstür. Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunanlarda tespit edilmiştir. 

2. Yeni Coronavirusun (2019-nCoV) nasıl bulaşır?

Hasta bireylerin öksürme, aksırma yolu ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Kirli ellerle dokunulan yüzeylerden de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz burun ağıza temas etmek risklidir. Hayvanlarda da hastalık yapması nedeniyle enfeksiyon kaynağı hayvanlarla temas ta önemlidir. 

3.Tanısı nasıl konulur?

2019 Yeni Coronavirus tanısı için gerekli moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında yapılmaktadır 

4.Yeni Coronavirus (2019-nCoV) enfeksiyonunu önlemek veya tedavi etmek için kullanılabilecek özgül bir ilaç var mıdır?

Hastalığa özel bilinen bir tedavisi yoktur, hastanın genel durumuna göre gerekli destek tedavisi uygulanmaktadır.

5. Antibiyotikler Yeni Coronavirus (2019-nCoV) enfeksiyonunu önleyebilir mi veya tedavi edebilir mi?

Hayır, antibiyotikler virüslere etki etmez, sadece bakterilere etkilidir. Yeni Coronavirus (2019-nCoV) bir virüstür ve bu nedenle enfeksiyonu önlemek veya tedavi etmek amacıyla antibiyotikler kullanılmamalıdır. 

 6. Yeni Coronavirusun (2019-nCoV) kuluçka (inkübasyon) süresi ne kadardır?

 Virüsün kuluçka süresi 2-14 gündür.

7. Yeni Coronavirusun (2019-nCoV) neden olduğu belirtiler ve oluşturduğu hastalıklar nelerdir?

Belirtisiz olgular olabileceği bildirilmekle birlikte, bunların oranı bilinmemektedir. En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve solunum sıkıntısıdır. Ancak şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.

8.Yeni Coronavirusu (2019-nCoV) kimleri daha fazla etkiler? 

Elde edilen veriler doğrultusunda ileri yaş ve eşlik eden hastalığı (astım, diyabet, kalp hastalığı gibi) olanlarda, bu virüsün ağır hastalık oluşturma riski daha yüksektir. 

9. Türkiye’den bildirilen enfekte Yeni Coronavirus (2019-nCoV) vakası mevcut mudur? 

Hayır, ülkemizde Yeni Coronavirus (2019-nCoV) hastalığı saptanmamıştır.

10. Sağlık Bakanlığı’nın bu konuda yaptığı çalışmalar nelerdir?

Bakanlığımız tarafından hastalıkla ilgili dünyadaki gelişmeler ve hastalığın uluslararası yayılımı yakından takip edilmektedir. Yeni Coronavirus (2019-nCoV) Bilim Kurulu oluşturulmuştur. Yeni Coronavirus (2019-nCoV) hastalığına yönelik Risk Değerlendirme ve Bilim Kurulu toplantıları yapılmıştır. Konunun tüm tarafları (THY, Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü, gibi tüm paydaşlar) sürece dahil ederek olay takip edilmeye ve toplantılar yapılmaya devam edilmektedir. 7/24 çalışma esasına göre ekip oluşturulmuştur. Ülkemizde, Dünya Sağlık Örgütünün önerileri ile paralel olarak gerekli önlemler alınmıştır. Havalimanları ve deniz giriş noktaları gibi Ülkemizin giriş noktalarında riskli bölgelerden gelebilecek hasta yolcuların tespitine yönelik önlemler alınmış ve hastalık şüphesi varlığında yapılması gerekenler belirlenmiştir. Riskli bölgelere yapılmakta olan uçuşlarla ilgili kısıtlamalar getirilmiştir. Hastalığa yönelik tanı, olası vakada uygulanacak prosedürler, korunma ve kontrol önlemleri ile ilgili bir rehber hazırlanmıştır. Tespit edilen vakalara yönelik yönetim algoritmaları oluşturulmuştur ve ilgili tarafların görev ve sorumlulukları tanımlanmıştır. Rehberde ayrıca vaka görülen ülkelere gidecek veya oralardan gelecek kişilerin yapması gerekenler de yer almaktadır. Sürekli güncellenen bu rehbere ve rehberle ilgili sunumlara, sık sorulan soruların cevaplarına, afiş ve broşürlere Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün resmi web sitesinden ulaşılabilmektedir. Ayrıca olası vaka tanımına uyan kişilerden solunum yolu numunesi alınarak numune sonucu çıkana kadar sağlık tesisi koşullarında izole edilmektedir.

11. Yeni Coronavirus (2019-nCoV) aşısı var mıdır?

Hayır, henüz geliştirilmiş bir aşısı bulunmamaktadır.

12. Hastalığa Yakalanmamak İçin Öneriler Nelerdir?

Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Coronavirüs (2019-nCoV) için de geçerlidir. Bunlar;

  • El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
  • Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
  • Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).
  • Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
  • Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içinin kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir.

13. Çin gibi hasta yoğunluğunun fazla olduğu ülkelere yolculuk yapmak zorunda olan kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalı?

Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Coronavirüs (2019-nCoV) için de geçerlidir. Bunlar;

  • El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
  • Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
  • Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).
  • Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
  • Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir.
  • Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içinin kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir.
  • Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalıdır. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.
  • Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi yüksek riskli alanlardan kaçınılmalıdır.
  • Seyahat sonrası herhangi bir solunum yolu semptomunuz olursa doktorunuza seyahat öykünüz hakkında bilgi veriniz.

14. Diğer ülkelere yolculuk yapacak kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalı?

Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Coronavirüs (2019-nCoV) için de geçerlidir. Bunlar;

  • El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
  • Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
  • Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).
  • Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
  • Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içinin kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir.
  • Çiğ tüketilen yiyecekler yerine pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.

15. Çin’den gelen paket ya da ürünlerden Coronavirus bulaşma riski var mıdır?

Genel olarak bu virüslerin yüzeylerde kısa süre canlı kalabildikleri için paket veya kargo ile bulaşma olması beklenmemektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün de bu konuda kısıtlaması yoktur.

16. Ülkemizde yeni Coronavirus hastalık riski var mı?

Ülkemizde halen vaka saptanmamıştır.  Dünya’daki birçok ülke gibi ülkemizde de vakaların görülme ihtimali bulunmaktadır.

17. Çin’e seyahat kısıtlaması var mıdır?

Çin’den gelen tüm havayolları uçuşları 5 Şubat 2020 tarihinden itibaren Şubat 2020 sonuna kadar durdurulmuştur. 

18. Tur araçları nasıl temizlenmeli?

Bu araçların iyi havalandırılması ve standart genel temizliğin yapılması önerilmektedir. 

  • Araçların, kullanım sırasında, sık olarak taze hava ile havalandırılması sağlanmalıdır. Araç klimatizasyonunda, havanın dışarıdan alınan hava ile ısıtılması ve soğutulması tercih edilmelidir. Araç içerisinde havanın araç içi dönüşümü kullanılmamalıdır.
  • Araçların, standart genel temizliğinin mümkün ise her kullanım sonrasında yapılması önerilmektedir.
  • Misafirlerin, kişisel eşyalarını, örneğin valizlerini taşıyan kişilerin, virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için hastalık varlığında dahi bulaştırıcı olması (hastalık yayılımında risk yaratması) beklenmemektedir. Ancak, genel olarak bu tür işlemler sonrasında derhal eller yıkanmalı veya el antiseptiği ile el temizliği sağlanmalıdır.
  • Hastalığın yoğun olduğu bölgelerden gelen misafirler bulunması durumunda, misafirler arasında, ateşi olan, hapşırık, öksürüğü olan olur ise, ona maske takılması ve sürücünün de kendini koruması için maske takması tercih edilir. 112 aranılarak bilgi verilmesi ve yönlendirilen sağlık kuruluşuna öncesinde haber verilerek gidilmesi sağlanmalıdır.

19. Otellerde alınması gereken önlemler nelerdir?

Virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için konaklama tesislerinde standart temizlik önlemleri uygundur.

El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.

Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içinin kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir. 

Virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için hastanın valizlerini taşıyan kişilere bulaş beklenmemektedir.

Erişilebilir yerlere alkollü el antiseptiği konulması uygundur.

20. Havaalanı çalışanlarının alması gereken önlemler nelerdir?

Genel enfeksiyondan korunma önlemleri alınmalıdır.

El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.

Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içinin kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir. 

Virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için hastanın valizlerini taşıyan kişilere bulaş beklenmemektedir.

Erişilebilir yerlere alkollü el antiseptiği konulması uygundur.

21. Turistlerin geldiği restorantlarda, mağazalarda çalışanlar ne gibi önlemler almalıdır?

Genel enfeksiyondan korunma önlemleri alınmalıdır.

El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.

Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içinin kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir. 

Virüs uzun süre cansız yüzeylerde yaşayamayacağı için bulaş beklenmemektedir.

Sık el yıkama ve erişilebilir yerlere alkollü el antiseptiği konulması uygundur.

22. Turistlerle aynı oteli veya restoranı kullanan kişilerde risk var mıdır?

Genel enfeksiyondan korunma önlemleri alınmalıdır.

El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.

Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.

Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içinin kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir. 

Vaka olması durumunda yapılacak işlemler sağlık çalışanları tarafından planlanacaktır.

23. Genel enfeksiyondan korunma önlemleri nelerdir?

El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.

Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içinin kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir.  

24. Çocuğumu okula gönderiyorum, Yeni Coronavirus (2019-nCoV) hastalığı kapabilir mi?

Çin’den başlayan yeni koronavirüs enfeksiyonu (2019-nCoV) bugüne kadar Ülkemizde tespit edilmemiştir ve hastalığın ülkemize girişini önlemeye yönelik gerekli tedbirler alınmıştır. Dolayısıyla çocuğunuz okuldan grip, nezle ve soğuk algınlığına neden olan virüsleri kapabilir ama Yeni Coronavirus (2019-nCoV) hastalığı kapması beklenmemektedir.  Bu kapsamda okullara hastalık konusunda gerekli bilgilendirme Sağlık Bakanlığı tarafından yapılmıştır. 

25. Sömestr tatili dönüşü üniversiteye dönüyorum, öğrenci yurdunda kalıyorum, Yeni Coronavirus (2019-nCoV) hastalığı kapabilir miyim?

Çin’den başlayan yeni koronavirüs enfeksiyonu (2019-nCoV) bugüne kadar Ülkemizde tespit edilmemiştir ve hastalığın ülkemize girişini önlemeye yönelik gerekli tedbirler alınmıştır. 

Dolayısıyla yurtlardan grip, nezle ve soğuk algınlığına neden olan virüsleri kapabilirsiniz ama Yeni Coronavirus (2019-nCoV) hastalığı kapmanız beklenmemektedir.  

Bu kapsamda Yüksek Öğretim Kurumu, Kredi Yurtlar Kurumu ve benzeri öğrencilerin kaldığı yurtlara hastalık konusunda gerekli bilgilendirme Sağlık Bakanlığı tarafından yapılmıştır.

26. Evde bakılan hayvanlar Yeni Coronavirusunu (2019-nCoV) taşıyıp, bulaştırabilir mi?

Evde bakılan kedi/köpek gibi evcil hayvanların Yeni Coronavirusla (2019-nCoV) enfekte olması beklenmemektedir. Ancak evcil hayvanlarla temas sonrası her zaman için ellerin su ve sabunla yıkanması gereklidir. Böylece hayvanlardan bulaşabilecek diğer hastalıklara karşı korunma sağlanacaktır.

27. Burnunuzu tuzlu suyla yıkamak Yeni Coronavirus (2019-nCoV) enfeksiyonunu önleyebilir mi?

Hayır. Burnu tuzlu suyla düzenli olarak yıkamanın Yeni Coronavirus (2019-nCoV) enfeksiyonundan korunmada bir  faydası yoktur.

28. Sirke kullanımı Yeni Coronavirus (2019-nCoV) enfeksiyonunu önleyebilir mi?

Hayır. Sirke kullanımının Yeni Coronavirus (2019-nCoV) enfeksiyonundan korunmada bir  faydası yoktur. 


Kaynak: Levent YAZICI (10.11.2019)